Nhà công vụ, tài sản công cấp cho cán bộ, công chức, đang được chấn chỉnh quản lý theo Quyết định 2276/QĐ-TTg (hiệu lực 31/12/2020). Nhà sử dụng sai mục đích hoặc đối tượng sẽ bị thu hồi 100% để đảm bảo sử dụng đúng, tiết kiệm tài sản, chống lãng phí. Quản lý hiệu quả nhà công vụ giúp tối ưu hóa tài sản công, thúc đẩy công bằng trong phân bổ nguồn lực trước nhu cầu nhà ở ngày càng tăng.
Nhà công vụ sai đối tượng: Thực trạng và quyết định thu hồi
Nhà công vụ là tài sản công được cấp cho cán bộ, công chức, viên chức hoặc lực lượng vũ trang trong thời gian công tác tại địa phương không phải nơi cư trú thường xuyên. Tuy nhiên, nhiều trường hợp sử dụng nhà công vụ sai mục đích, sai đối tượng, hoặc không trả lại sau khi hết thời hạn sử dụng đã gây lãng phí tài sản công và làm giảm cơ hội tiếp cận của những người thực sự cần.
Theo Quyết định 2276/QĐ-TTg ban hành ngày 31/12/2020, Chính phủ đã đưa ra Chương trình tổng thể về thực hành tiết kiệm, chống lãng phí năm 2021, trong đó nhấn mạnh việc chấn chỉnh quản lý nhà công vụ. Các nội dung chính bao gồm:
- Thu hồi 100% nhà công vụ sai mục đích: Các trường hợp sử dụng không đúng đối tượng, vượt tiêu chuẩn, định mức, hoặc hết thời gian sử dụng theo quy định sẽ bị thu hồi.
- Quản lý đúng mục đích, đúng đối tượng: Nhà công vụ chỉ được cấp cho những người đủ điều kiện theo quy định, đảm bảo phù hợp với nhiệm vụ công tác.
- Rà soát và sắp xếp tài sản công: Các cơ sở nhà, đất công vụ phải được kiểm tra định kỳ để đảm bảo sử dụng đúng tiêu chuẩn và yêu cầu nhiệm vụ.
- Xử lý minh bạch, công khai: Việc thu hồi, bán, hoặc chuyển nhượng nhà công vụ phải tuân thủ pháp luật, thực hiện đấu giá công khai và xử lý nghiêm các sai phạm.
Quyết định này không chỉ áp dụng cho năm 2021 mà còn đặt nền móng cho các chính sách quản lý tài sản công lâu dài, đặc biệt trong bối cảnh nhu cầu nhà công vụ tăng cao tại các địa phương có tốc độ đô thị hóa nhanh như Hà Nội, TP.HCM, và Đồng Nai.
Nguyên nhân dẫn đến sai phạm trong sử dụng nhà công vụ
- Quản lý lỏng lẻo: Việc xét duyệt đối tượng được cấp nhà công vụ chưa chặt chẽ, dẫn đến tình trạng cán bộ, công chức đã có nhà ở riêng hoặc không còn công tác tại địa phương vẫn chiếm dụng nhà công vụ.
- Thiếu kiểm tra định kỳ: Nhiều địa phương chưa thực hiện rà soát thường xuyên, khiến các trường hợp sử dụng sai mục đích kéo dài mà không bị phát hiện.
- Nhận thức hạn chế: Một số cán bộ, công chức chưa ý thức đầy đủ về trách nhiệm trả lại nhà công vụ khi hết nhu cầu, xem nhà công vụ như tài sản cá nhân.
- Nhu cầu nhà ở cao: Áp lực về chỗ ở cho cán bộ, công chức tại các đô thị lớn tạo động cơ cho việc lợi dụng chính sách nhà công vụ.
- Hệ thống pháp lý chưa đồng bộ: Mặc dù Quyết định 2276/QĐ-TTg đặt ra các yêu cầu rõ ràng, nhưng việc triển khai tại một số địa phương còn chậm, thiếu hướng dẫn cụ thể.
Tác động của quyết định thu hồi nhà công vụ
Việc thu hồi nhà công vụ sai đối tượng mang lại nhiều tác động tích cực:
- Tối ưu hóa tài sản công: Thu hồi các căn hộ sai mục đích giúp tái phân bổ cho những cán bộ, công chức thực sự cần, đặc biệt tại các địa phương có nhu cầu cao như Đồng Nai, nơi đang chuẩn bị nhà ở cho 1.670 cán bộ từ Bình Phước sau sáp nhập tỉnh.
- Thúc đẩy công bằng xã hội: Đảm bảo nhà công vụ đến đúng đối tượng thụ hưởng, giảm tình trạng trục lợi chính sách và tăng niềm tin của người dân vào quản lý tài sản công.
- Chống lãng phí ngân sách: Theo Chương trình tiết kiệm, chống lãng phí 2021, việc sử dụng hiệu quả nhà công vụ giúp giảm chi phí duy trì và bảo trì các tài sản công không cần thiết.
- Tăng cường minh bạch: Việc xử lý tài sản công qua đấu giá công khai và xử lý nghiêm sai phạm góp phần xây dựng hệ thống quản lý tài sản công minh bạch, hiệu quả.
Giải pháp thực hiện hiệu quả quyết định thu hồi
Để triển khai thành công Quyết định 2276/QĐ-TTg và đảm bảo thu hồi 100% nhà công vụ sai đối tượng, các giải pháp sau cần được thực hiện đồng bộ:
- Tăng cường rà soát và kiểm tra định kỳ:
- Các bộ, ngành, và địa phương cần tổ chức kiểm tra thường xuyên, sử dụng danh sách cán bộ, công chức để đối chiếu với tình trạng sử dụng nhà công vụ.
- Áp dụng công nghệ thông tin để xây dựng cơ sở dữ liệu quản lý nhà công vụ, giúp theo dõi và phát hiện sai phạm kịp thời.
- Xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm:
- Thu hồi ngay các căn hộ sử dụng sai đối tượng hoặc hết thời hạn sử dụng, kèm theo biện pháp kỷ luật đối với cán bộ, công chức cố tình chiếm dụng.
- Công khai danh sách các trường hợp vi phạm để tăng tính răn đe và minh bạch.
- Kêu gọi tự nguyện trả lại:
- Tuyên truyền để cán bộ, công chức hiểu rõ trách nhiệm trả lại nhà công vụ khi không còn nhu cầu, như đã thực hiện tại Đồng Nai, nơi nhiều hộ tự nguyện trả lại sau đợt kiểm tra.
- Đưa ra thời hạn cụ thể để khuyến khích tự nguyện trả lại trước khi áp dụng biện pháp cưỡng chế.
- Nâng cao hiệu quả quản lý tài sản công:
- Ban hành quy chế quản lý nhà công vụ chặt chẽ, dựa trên Thông tư 05/2024/TT-BXD về quản lý nhà ở xã hội và nhà công vụ, để chuẩn hóa quy trình cấp phát và thu hồi.
- Đào tạo đội ngũ quản lý tài sản công, đặc biệt tại các địa phương có nhiều nhà công vụ như Hà Nội, TP.HCM, và Đồng Nai.
- Tăng nguồn cung nhà công vụ và nhà ở xã hội:
- Đầu tư xây dựng thêm nhà công vụ tại các địa phương có nhu cầu cao, như dự án NƠXH Long Bình Tân (1.100 căn) và Phước Tân (1.200 căn) tại Đồng Nai.
- Sửa chữa các trụ sở làm việc thành nhà công vụ tạm thời để đáp ứng nhu cầu cấp bách, đặc biệt sau các đợt sáp nhập tỉnh.
- Tăng cường giám sát và xử lý sai phạm:
- Các bộ, ngành, địa phương cần thực hiện thanh tra, kiểm tra định kỳ theo yêu cầu của Chương trình tiết kiệm, chống lãng phí 2021.
- Xử lý nghiêm các tổ chức, cá nhân vi phạm, bao gồm cả việc truy cứu trách nhiệm hình sự nếu có dấu hiệu thất thoát tài sản công.
Tầm nhìn quản lý nhà công vụ tại Việt Nam
Việc thu hồi nhà công vụ sai đối tượng không chỉ là một biện pháp chấn chỉnh ngắn hạn mà còn là bước đi chiến lược để nâng cao hiệu quả quản lý tài sản công tại Việt Nam. Trong bối cảnh các địa phương như Đồng Nai đang chuẩn bị nhà ở cho hàng nghìn cán bộ công chức sau sáp nhập tỉnh, việc sử dụng nhà công vụ đúng mục đích là yếu tố then chốt để:
- Đáp ứng nhu cầu nhà ở: Ưu tiên cấp nhà công vụ cho những người thực sự cần, đặc biệt là cán bộ công chức từ các tỉnh sáp nhập hoặc công nhân khu công nghiệp.
- Tăng cường tiết kiệm ngân sách: Giảm chi phí duy trì các tài sản công không sử dụng, góp phần thực hiện mục tiêu của Chương trình tiết kiệm, chống lãng phí.
- Xây dựng hệ thống quản lý minh bạch: Tạo tiền đề cho việc quản lý các loại tài sản công khác, như đất đai, trụ sở làm việc, và nhà ở xã hội.
Để đạt được tầm nhìn này, Việt Nam cần học hỏi từ các quốc gia có hệ thống quản lý tài sản công hiệu quả, như Nhật Bản hoặc Singapore, nơi các quy trình cấp phát và thu hồi nhà công vụ được số hóa và minh bạch hóa.
Quyết định 2276/QĐ-TTg nhằm chấn chỉnh quản lý nhà công vụ, thu hồi 100% căn hộ sử dụng sai đối tượng hoặc mục đích. Chính phủ tăng cường kiểm tra, kêu gọi tự nguyện trả lại, xử lý nghiêm vi phạm để tối ưu hóa tài sản công, đảm bảo công bằng, chống lãng phí. Tại Đồng Nai, nơi nhu cầu nhà công vụ và nhà ở xã hội tăng, việc thực hiện quyết định này sẽ đáp ứng chỗ ở cho cán bộ, công chức, người lao động và xây dựng hệ thống quản lý tài sản công minh bạch, bền vững.
