Sáu địa phương bị kiểm tra về quản lý nhà ở xã hội

Kiểm tra về quản lý nhà ở xã hội là ưu tiên của Chính phủ Việt Nam để đảm bảo chỗ ở cho người thu nhập thấp và công nhân. Tuy nhiên, nhiều bất cập như sử dụng sai đối tượng, bỏ trống căn hộ, vi phạm xây dựng đã bộc lộ. Năm 2025, Bộ Xây dựng kiểm tra tại Hà Nội, TP.HCM, Đồng Nai, Đà Nẵng, Bình Dương, Bắc Ninh để đánh giá tiến độ, chất lượng dự án và chấn chỉnh sai phạm.

Thực trạng dẫn đến kiểm tra về quản lý nhà ở xã hội tại sáu địa phương

Bộ Xây dựng đã tổ chức các đoàn kiểm tra tại sáu địa phương có chỉ tiêu phát triển nhà ở xã hội lớn trong năm 2025: Hà Nội (4.670 căn), TP.HCM (2.874 căn), Đồng Nai (2.608 căn), Đà Nẵng (1.500 căn), Bình Dương (8.247 căn), và Bắc Ninh (10.686 căn). Mục tiêu là đảm bảo hoàn thành Đề án 1 triệu căn nhà ở xã hội giai đoạn 2021-2030, đồng thời chấn chỉnh các vi phạm trong quản lý và sử dụng nhà ở xã hội. Dưới đây là tổng quan về thực trạng tại một số địa phương tiêu biểu:

Đồng Nai: Sai phạm trong sử dụng và trục lợi nhà ở xã hội

Tại Đồng Nai, đoàn kiểm tra của Sở Xây dựng đã phát hiện nhiều vi phạm tại bốn dự án nhà ở xã hội ở TP. Biên Hòa, đặc biệt tại 4 block chung cư phường Quang Vinh (A1, A2, B1, B2). Trong số 716 căn hộ được kiểm tra:

• 406 căn sử dụng đúng đối tượng.
• 23 căn sử dụng không đúng đối tượng.
• 270 trường hợp vắng mặt (chiếm 38%), và 17 căn bỏ trống, gây lãng phí nguồn lực.
• Các vi phạm khác bao gồm lấn chiếm hành lang, cơi nới không gian chung, thiếu an toàn phòng cháy chữa cháy (PCCC), và đậu xe ô tô trái quy định.

Đáng chú ý, sau đợt kiểm tra vào ngày 20/4/2025, 15 hộ đã trả lại căn hộ, 11 hộ xin trả lại, và 43 căn hiện đang trống hoặc trong quá trình thanh lý. Nhiều cán bộ, công chức tại đây bị nghi ngờ lợi dụng chính sách nhà ở xã hội để trục lợi, dẫn đến yêu cầu thu hồi và xử lý nghiêm. Phó Chủ tịch UBND tỉnh Hồ Văn Hà đã chỉ đạo Sở Xây dựng báo cáo trước ngày 24/5/2025 để đề xuất biện pháp xử lý.

Đà Nẵng: Tiến độ chậm nhưng chú trọng chất lượng

Tại Đà Nẵng, đoàn công tác do Thứ trưởng Bộ Xây dựng Nguyễn Văn Sinh dẫn đầu đã kiểm tra ba dự án nhà ở xã hội vào ngày 14/5/2025:

• Chung cư Đại Địa Bảo (quận Sơn Trà): 739 căn, trong đó block A và B (502 căn) đã sử dụng hơn 10 năm, block C dự kiến hoàn thành cuối 2025.
• Chung cư An Trung 2 (quận Sơn Trà): 957 căn, với block C (324 căn) đã bàn giao từ 2019, block A và B (633 căn) dự kiến hoàn thành quý IV/2025.
• Chung cư Vũ Mộng Nguyên (quận Ngũ Hành Sơn): 209 căn, hoàn thành tháng 12/2024, đang khắc phục các vấn đề PCCC và cấp nước để đưa vào sử dụng tháng 6/2025.

Đà Nẵng được giao chỉ tiêu 1.500 căn trong năm 2025. Thứ trưởng Nguyễn Văn Sinh đánh giá cao thiết kế của chung cư Vũ Mộng Nguyên và yêu cầu đẩy nhanh tiến độ, đảm bảo chất lượng công trình để đáp ứng nhu cầu người dân.

Hà Nội: Tiến độ thi công gặp khó khăn

Tại Hà Nội, đoàn kiểm tra của Bộ Xây dựng đã khảo sát sáu dự án nhà ở xã hội, trong đó:

• Dự án Thượng Thanh (quận Long Biên): Quy mô 1.980 căn, đang thi công một tòa nhà, dự kiến cung cấp 600 căn khi hoàn thành.
• Dự án Hạ Đình (huyện Thanh Trì): Quy mô 440 căn, dự kiến hoàn thành quý IV/2027, nhưng gặp khó khăn trong vận chuyển vật liệu.
• Dự án Kim Hoa (huyện Mê Linh): Quy mô 720 căn, dự kiến hoàn thành quý IV/2027.

Hà Nội được giao chỉ tiêu 4.670 căn trong năm 2025, nhưng tiến độ thi công chậm và các vấn đề kỹ thuật đang cản trở mục tiêu hoàn thành.

TP.HCM, Bình Dương, Bắc Ninh: Thách thức về quỹ đất và quản lý

Dù không có thông tin chi tiết về các vi phạm cụ thể, TP.HCM (2.874 căn), Bình Dương (8.247 căn), và Bắc Ninh (10.686 căn) cũng nằm trong danh sách kiểm tra do nhu cầu nhà ở xã hội cao nhưng số dự án được chấp thuận chủ trương đầu tư còn thấp. Các vấn đề chung bao gồm:

• Thiếu quỹ đất 20% dành cho nhà ở xã hội trong các dự án nhà ở thương mại.
• Chậm trễ trong cấp phép và khởi công các dự án mới.
• Quản lý lỏng lẻo, dẫn đến tình trạng sử dụng sai đối tượng hoặc bỏ trống căn hộ.

Thách thức trong quản lý và phát triển nhà ở xã hội

• Sử dụng sai đối tượng và trục lợi chính sách: Tại Đồng Nai, nhiều cán bộ, công chức được cấp nhà ở xã hội nhưng không có nhu cầu sử dụng, dẫn đến tình trạng bỏ trống hoặc cho thuê lại trái phép. Điều này làm giảm cơ hội tiếp cận của người thu nhập thấp thực sự.
• Bỏ trống căn hộ gây lãng phí: Hàng chục căn hộ tại Đồng Nai và các địa phương khác bị bỏ trống do quản lý lỏng lẻo hoặc xét duyệt không chặt chẽ.
• Vi phạm quy định xây dựng và an toàn: Lấn chiếm không gian chung, cơi nới ban công, và thiếu an toàn PCCC là các vấn đề phổ biến, đặc biệt tại Đồng Nai.
• Tiến độ thi công chậm: Nhiều dự án tại Hà Nội và Đà Nẵng bị chậm tiến độ do khó khăn về vật liệu, tài chính, hoặc thủ tục hành chính.
• Thiếu quỹ đất và quy hoạch đồng bộ: Việc bố trí quỹ đất 20% cho nhà ở xã hội trong các dự án nhà ở thương mại chưa được thực hiện nghiêm túc, đặc biệt tại TP.HCM, Bình Dương, và Bắc Ninh.
• Chi phí và nguồn vốn hạn chế: Gói tín dụng 120.000 tỷ đồng cho nhà ở xã hội có tỷ lệ giải ngân thấp, khiến nhiều dự án thiếu vốn để triển khai.

Giải pháp thúc đẩy phát triển nhà ở xã hội

Để giải quyết các vấn đề trên, Bộ Xây dựng và các địa phương cần triển khai đồng bộ các giải pháp sau:

• Tăng cường kiểm tra và xử lý vi phạm:
  • Thu hồi ngay các căn hộ sử dụng sai đối tượng hoặc bỏ trống, ưu tiên cấp cho người thu nhập thấp thực sự.
  • Xử lý nghiêm các trường hợp trục lợi chính sách, bao gồm cả cán bộ, công chức vi phạm.
  • Định kỳ kiểm tra việc quản lý và sử dụng nhà ở xã hội để đảm bảo minh bạch và hiệu quả.
• Đẩy nhanh tiến độ dự án:
  • Đôn đốc các chủ đầu tư tập trung nguồn lực để hoàn thành các dự án đã khởi công trong năm 2025, như chỉ đạo của Thủ tướng tại Hội nghị toàn quốc về nhà ở xã hội (tháng 3/2025).
  • Giải quyết các vướng mắc về vật liệu, thủ tục hành chính, và tài chính để đảm bảo tiến độ.
• Bổ sung quỹ đất và quy hoạch đồng bộ:
  • Thực hiện nghiêm quy định dành 20% quỹ đất trong các dự án nhà ở thương mại cho nhà ở xã hội, theo Nghị định về phát triển và quản lý nhà ở xã hội đang được Bộ Xây dựng lấy ý kiến.
  • Rà soát và bổ sung quy hoạch đô thị, khu công nghiệp để đảm bảo quỹ đất cho nhà ở xã hội, đặc biệt tại TP.HCM, Bình Dương, và Bắc Ninh.
• Tăng cường nguồn vốn và cơ chế ưu đãi:
  • Đẩy mạnh giải ngân gói tín dụng 120.000 tỷ đồng và triển khai gói ưu đãi 100.000 tỷ đồng từ trái phiếu để hỗ trợ các dự án nhà ở xã hội.
  • Đề xuất thí điểm phân cấp cho địa phương chỉ định thầu nhà đầu tư để rút ngắn thời gian triển khai dự án.
• Nâng cao chất lượng quản lý:
  • Ban hành quy chế quản lý chặt chẽ, áp dụng các mẫu hợp đồng chuẩn theo Thông tư 05/2024/TT-BXD để đảm bảo minh bạch trong thuê, mua nhà ở xã hội.
  • Đào tạo đội ngũ quản lý vận hành chung cư theo chương trình khung của Bộ Xây dựng.
• Tuyên truyền và nâng cao nhận thức:
  • Tăng cường thông tin đến người dân về quyền lợi và trách nhiệm khi sử dụng nhà ở xã hội, tránh tình trạng lạm dụng hoặc bỏ trống.
  • Khuyến khích các hộ không còn nhu cầu tự nguyện trả lại căn hộ, như đã thực hiện tại Đồng Nai.

Kiểm tra quản lý nhà ở xã hội tại sáu địa phương năm 2025 nhằm chấn chỉnh bất cập, tăng cung nhà ở cho người thu nhập thấp. Dù gặp thách thức như sử dụng sai đối tượng, tiến độ chậm, thiếu quỹ đất, các giải pháp như tăng kiểm tra, bổ sung quỹ đất, cải thiện nguồn vốn đang được triển khai. Chính phủ, Bộ Xây dựng và địa phương quyết tâm thúc đẩy nhà ở xã hội, góp phần đảm bảo công bằng xã hội và phát triển đô thị bền vững.