Vật liệu xanh – Xu hướng bền vững cho tương lai xây dựng

Trong bối cảnh thế giới và Việt Nam ngày càng chú trọng đến phát triển bền vững, vật liệu xanh đã và đang trở thành một xu hướng tất yếu trong ngành xây dựng. Đặc biệt, với sự ra đời của Thông tư số 04/2023 của Bộ Xây dựng, việc ứng dụng các vật liệu thân thiện với môi trường không chỉ là lựa chọn mà còn là định hướng chiến lược để bảo vệ hệ sinh thái và nâng cao chất lượng cuộc sống. Vậy vật liệu xanh là gì, có những loại nào phổ biến và tại sao chúng lại được ưa chuộng? Hãy cùng Nhà Đẹp Việt tìm hiểu qua bài viết dưới đây.

Vật liệu xanh là gì?

Vật liệu xanh được hiểu là các loại vật liệu xây dựng được sản xuất và sử dụng theo cách giảm thiểu tác động tiêu cực đến môi trường, đồng thời đảm bảo an toàn cho sức khỏe con người. Chúng thường có nguồn gốc từ tài nguyên tái chế, tái sử dụng hoặc tự nhiên, với quy trình sản xuất tiêu tốn ít năng lượng và thải ra ít khí nhà kính. Các tiêu chí chính của vật liệu xanh bao gồm:

• Sử dụng ít năng lượng trong sản xuất và vận hành.
• Không phát sinh chất độc hại trong suốt vòng đời.
• Có khả năng tái chế hoặc phân hủy tự nhiên.

Nhờ những đặc tính này, vật liệu xanh không chỉ góp phần giảm ô nhiễm mà còn mang lại hiệu quả kinh tế và giá trị thẩm mỹ cho các công trình xây dựng.

Những vật liệu xanh phổ biến trong xây dựng

Sự phát triển của công nghệ hiện đại đã cho ra đời nhiều loại vật liệu xanh chất lượng cao, đáp ứng tiêu chuẩn quốc tế và phù hợp với nhu cầu đa dạng. Dưới đây là một số vật liệu tiêu biểu:

1. Gạch xơ mướp: Được phát triển bởi các nhà nghiên cứu Ấn Độ, gạch Green Charcoal kết hợp than củi, đất, xi măng và xơ mướp – một nguyên liệu tự nhiên thay thế nhựa. Loại gạch này giảm tới 90% lượng vật liệu thô, vừa bền vững vừa tiết kiệm chi phí trong bối cảnh giá nguyên liệu tăng cao.
2. Xốp XPS: Tấm xốp cách nhiệt XPS làm từ Polystyrene, nổi bật với khả năng cách âm, cách nhiệt, chống mối mọt và kháng nước. Với trọng lượng nhẹ và cấu trúc bền vững, XPS dễ dàng tái sử dụng, an toàn cho sức khỏe và phù hợp cho cả công trình dân dụng lẫn công nghiệp.
3. Ván ép phủ phim: Còn gọi là ván coppha, đây là loại gỗ công nghiệp chất lượng cao, chịu nước và lực tốt, tái sử dụng được tới 20 lần. Tại ADX Plywood, sản phẩm đạt chuẩn TSCA TITLE VI và CARB P2, kiểm soát lượng Formaldehyde, khẳng định vị thế là vật liệu xanh hàng đầu.
4. Gạch không nung: Sử dụng công nghệ ép rung và chất kết dính thay vì nung, gạch không nung có độ bền cao, chịu lực tốt và ít gây ô nhiễm. Đây là lựa chọn lý tưởng cho các công trình yêu cầu tính bền vững.
5. Đá chẻ: Được chế tác thủ công từ đá tự nhiên, đá chẻ không qua nung, giữ nguyên màu sắc và độ bền tự nhiên. Với đa dạng màu sắc như xanh đen, vàng, đá chẻ mang lại vẻ đẹp độc đáo và thân thiện môi trường.
6. Sơn sinh thái: Sơn sinh thái loại bỏ các chất độc hại như Apeo, Formaldehyde hay VOCs, đồng thời hấp thụ mùi hôi và CO2. Loại sơn này không chỉ an toàn mà còn chống cháy, chống ăn mòn, đáp ứng nhu cầu bảo vệ sức khỏe và môi trường.
7. Bê tông nhẹ: Với trọng lượng từ 1200-1900 kg/m³, bê tông nhẹ (như khí chưng áp, EPS, bọt khí) giảm tải trọng công trình, cách nhiệt, cách âm tốt, tiết kiệm năng lượng và thân thiện môi trường.
8. Kiện rơm: Kiện rơm nén chặt có khả năng chống cháy gấp đôi nhà thông thường, cách nhiệt vượt trội, giảm tiêu thụ năng lượng tới 75%. Đây là vật liệu tự nhiên lý tưởng cho lớp cách nhiệt hoặc kết cấu phụ.
9. Bê tông Hempcrete: Làm từ cây gai dầu tái tạo nhanh, Hempcrete nhẹ hơn bê tông thường 7-8 lần, cách nhiệt tốt, không cháy và chống nấm mốc. Nó thường được dùng làm lớp cách điện trong khung gỗ hoặc bê tông.
10. Xi măng Polymer (Geopolymer): Sử dụng tro bay thay xi măng truyền thống, xi măng polymer chịu nhiệt tới 2400°F, chống ma sát cao, ít co ngót, là giải pháp xanh bền vững và hiệu quả.

Vật liệu xanh: Xu hướng xây dựng bền vững

Trước đây, việc khai thác tài nguyên như gỗ, đá để sản xuất gạch, bê tông truyền thống gây ra nhiều hệ lụy môi trường. Ngày nay, vật liệu xanh không chỉ giảm thiểu chất thải mà còn mang lại lợi ích vượt trội, biến chúng thành xu hướng không thể đảo ngược:

• Hiệu quả về chi phí: Dù chi phí ban đầu cao hơn, tuổi thọ dài và khả năng chịu môi trường tốt giúp giảm chi phí bảo trì, sửa chữa lâu dài.
• Cải thiện sức khỏe: Không chứa chất độc hại, vật liệu xanh giảm nguy cơ dị ứng, bệnh hô hấp, đáp ứng tiêu chí an toàn sức khỏe trong Thông tư 04/2023.
• Tiết kiệm năng lượng: Tính năng cách nhiệt, cách âm giúp giảm tiêu thụ điện năng cho sưởi ấm hoặc làm mát, đồng thời giảm khí thải carbon.
• Bền và dễ bảo trì: Với độ bền cao và khả năng chống chịu thời tiết, vật liệu xanh ít đòi hỏi bảo dưỡng, kéo dài tuổi thọ công trình.
• Có thể tái chế: Nhiều vật liệu như gạch, bê tông vụn, kim loại, gỗ, nhựa sau khi tháo dỡ vẫn tái sử dụng được, giảm tiêu hao tài nguyên và lượng rác thải.

Tại sao nên sử dụng vật liệu xanh?

Xu hướng toàn cầu: Sử dụng vật liệu xanh không chỉ gia tăng giá trị bền vững mà còn tạo không gian gần gũi thiên nhiên, cải thiện sức khỏe và tư duy con người. Trong bối cảnh tài nguyên cạn kiệt và môi trường bị tàn phá, đây là giải pháp thiết thực để bảo vệ hệ sinh thái.

• Dễ sử dụng và tái chế: Hầu hết vật liệu xanh có nguồn gốc địa phương, dễ tìm kiếm và áp dụng. Sau khi phá dỡ, chúng vẫn có thể tái chế: gạch làm tường chắn, bê tông vụn làm nền móng, thép tái sử dụng gần như 100%, gỗ tái chế cho nội thất, nhựa làm ống dẫn hoặc sàn nhà.
• Chất lượng và tuổi thọ dài: Nhờ công nghệ sản xuất hiện đại và quy trình nghiêm ngặt, vật liệu xanh đảm bảo độ bền, chịu lực và ứng dụng cao, đáp ứng nhu cầu xây dựng đa dạng.
• Tiết kiệm tài nguyên môi trường: Vật liệu xanh giảm tác động tiêu cực đến môi trường, không gây ô nhiễm, bảo vệ sức khỏe người dùng và giảm rác thải, góp phần xây dựng hệ sinh thái bền vững.
• Tiết kiệm chi phí lâu dài: Dù chi phí sản xuất cao hơn ban đầu, khả năng tái sử dụng và tiết kiệm năng lượng giúp vật liệu xanh trở thành khoản đầu tư hiệu quả về kinh tế.

Vật liệu xanh không chỉ là xu hướng mà còn là tương lai của ngành xây dựng, nơi sự bền vững và an toàn được đặt lên hàng đầu. Từ gạch xơ mướp, bê tông nhẹ đến xi măng polymer, những sáng tạo này đang thay đổi cách chúng ta xây dựng và sống, mang lại lợi ích kép về kinh tế, sức khỏe và môi trường.